به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، نظام بودجه‌ریزی و برنامه‌ریزی کشور یکی از ارکان اصلی حکمرانی محسوب می‌شود که وظیفه هدایت جریان پولی و مالی کشور به سمت برنامه‌های مطلوب را بر عهده دارد. در ایران، سازمان برنامه‌و‌بودجه متولی حاکمیتی این وظیفه مهم و حیاتی است و سالانه با تدوین و انتشار بودجه، تصویری از برنامه‌های مهم و منابع مالی در اختیار تصمیم‌گیران و مسئولین قرار می‌دهد.

طبق روال هر سال، سازمان برنامه ‌و ‌بودجه همزمان با تقدیم لایحه بودجه سال1400 توسط دولت به مجلس شورای اسلامی، اقدام به انتشار عمومی متن این لایحه و پیوست های آن نموده است. انتشار عمومی لوایح بودجه و پیوست های آن در سال‌های اخیر، گامی مثبت و روبه‌جلو در راستای افزایش شفافیت ارزیابی می‌شود اما از آنجا که لایحه بودجه در قالب فایل‌های غیرقابل ویرایشِ پی‌دی‌اف (PDF) منتشر می‌گردد، امکان تحلیل دقیق لایحه دو یا سه هزار صفحه‌ای را از مسئولین و کارشناسان سلب کرده است.

در راستای برطرف شدن مشکل فوق، خبرگزاری فارس برای نخستین بار در کشور اقدام به انتشار عمومی داشبوردهای مدیریتی لایحه بودجه سال 1400 کرد تا از این طریق امکان تحلیل دقیق لایحه بودجه برای مسئولین، کارشناسان و عموم مردم فراهم شود.

داشبوردهای مدیریتی ابزاری ساده فهم برای تحلیل داده‌ها محسوب می‌شوند که با در اختیار گذاشتن دید کلان و جزئی درباره وضعیت کشور، سازمان، بودجه و … به سیاست‌گذاران این امکان را می‌دهند که تصمیم‌گیری خود را مبتنی بر شواهد و داده‌ها قرار دهند. هدف از انتشار این داشبورد در وهله اول تغییر نگرش مسئولان و سیاست‌گذاران درباره روش‌های تحلیل بودجه و در وهله دوم فراهم آوردن ابزاری در جهت تحلیل و بررسی آسان بودجه در کشور است.

* در داشبوردهای مدیریتی لایحه بودجه 1400چه اطلاعاتی وجود دارد؟

در این داشبوردها بودجه دستگاه‌های اجرایی، استان‌ها، امور، برنامه‌ها و فعالیت‌ها به تفکیک درآمدهای عمومی و اختصاصی و بودجه‌های هزینه‌ای و عمرانی با توجه به اطلاعات مندرج در «ماده واحده و جداول کلان» و همچنین «پیوست شماره 4 لایحه بودجه (بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد)» آمده است.

در شکل 1 تصویری از این داشبوردها را نشان می‌دهد که در آن منابع و مصارف کلان بودجه آورده شده است. با انتخاب هر بخش از این داشبورد، سایر قسمت‌ها به صورت متناسب فیلتر می‌شوند و این امکان را در اختیار کارشناسان قرار می‌دهند که درآمدها و هزینه‌های دولت را به تفکیک هر بخش و هر سال مشاهده نمایند و از میزان تغییرات هر بخش مطلع شوند.  

شکل 1. تصویر داشبورد منابع و مصارف کلان، جداول 1 تا 4

شکل2، تصویری از داشبورد درآمدهای دولت را در چهار سطح نشان می‌دهد که به تفکیک درآمد اختصاصی و عمومی و همچنین درآمد ملی و استانی قابل فیلتر است. امکان جستجوی اجزای درآمدی بر اساس نام و شماره طبقه‌بندی نیز فراهم شده است.

شکل 2. تصویر داشبورد درآمدهای دولت، جدول 5

منابع عمومی پس از حصول در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار می‌گیرد. در شکل 3، تصویر داشبورد بودجه دستگاه‌های اجرایی به تفکیک آورده شده است. درصد تغییرات بودجه‌ هر دستگاه نسبت به سال 99 نیز نشان داده شده است. مقدار مصوب بودجه در سال99 و همچنین عملکرد دستگاه در سال 98 به تفکیک بودجه هزینه‌ای و عمرانی و همچنین بودجه عمومی و اختصاصی در داشبورد قابل انتخاب و تحلیل است.

شکل 3. تصویر داشبورد بودجه دستگاه‌های اجرایی، جدول 7 

شکل 4 تصویر بودجه استانی در ایران را نشان می‌دهد. استان‌های با بیشترین و کمترین بودجه به تفکیک نوع بودجه آورده شده‌اند. همچنین سرانه بودجه هر استان بر حسب جمعیت قابل انتخاب و تحلیل است.

شکل 4. تصویر داشبورد بودجه استانی، جدول10 

داشبوردهای مذکور، فقط بخشی از داشبوردهای مدیریتی تهیه شده توسط خبرگزاری فارس است.

*نحوه دسترسی به داشبوردهای مدیریتی لایحه بودجه

داشبوردهای مدیریتی لایحه بودجه سال 1400 برای «ماده واحده و جداول کلان» و همچنین «پیوست شماره 4 لایحه بودجه (بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد)» تهیه شده و به صورت یکجا از اینجا قابل دسترسی است.

در لینک‌های زیر تمامی داشبوردهای مدیریتی به تفکیک قابل دسترس هستند:

– منابع و مصارف کلان (جداول 1 تا 4 ماده واحده)

– درآمدهای دولت (جدول5 ماده واحده)

– بودجه امور (جدول6 ماده واحده)

– بودجه دستگاه‌های اجرایی (جدول7 ماده واحده)

– بودجه فصول هزینه‌ای دستگاه‌های اجرایی (جدول2-7 ماده واحده)

– برآورد اعتبارات ردیف‌های متفرقه (جدول9 ماده واحده)

– تصویر کلان بودجه استانی (جدول 10 ماده واحده)

– بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد (جدول1 و جدول2 پیوست چهارم لایحه بودجه 1400)

– منابع و مصارف تبصره 14 لایحه بودجه 1400

– برداشت از صندوق توسعه ملی بابت مصارف بودجه ای (بند ه تبصره 4 لایحه بودجه 1400)

در مجموع، ابزارهای جدید برای تحلیل داده‌های بودجه (نظیر داشبوردهای مدیریتی) این امکان را برای سیاست‌گذاران و پژوهشگران فراهم می‌کنند که با نگرشی جدید به تحلیل و بررسی بخش‌های مختلف بودجه بپردازند. استفاده از این روش‌ها بجای روش‌های سنتی، ابعاد جدیدی از نکات تحلیلی را در اختیار قرار می‌دهد که پیشتر از نگاه سیاست‌گذار پنهان می‌ماند.