دارادوم در نفس پایانی
شاید پس از عرضه صندوق دارایکم و موفقیت آن، کمتر کسی تصور می‌کرد ماجرای دومین صندوق دولتی تا این حد دردسرساز شود. از چند دور تکذیب و تایید برای آغاز تا شروع پذیره‌نویسی در دوران ریزش و قرمزپوش بودن بورس، این‌ها همه باعث شد تا شرایط برای رونق این صندوق بسیار دشوار شود. حالا دولت در حالی عرضه صندوق را برای یک هفته تمدید کرده است که امید دارد در هفته جاری با رونق بازار سرمایه، اقبال برای خرید سهام این صندوق نیز بالا بگیرد.
آغاز عرضه
دو هفته پیش بود که علیرضا صالح، رئیس کل سازمان خصوصی سازی اعلام کرد که «پذیره نویسی صندوق پالایشی یکم که شامل باقی مانده سهام دولت در پالایشگاههای تهران، بندر عباس، اصفهان و تبریز است، 5 شهریور با تخفیف 20 درصدی آغاز خواهد شد.»
در آن زمان اعلام شد که شهروندان برای خرید واحدهای این صندوق تنها نیاز به کد ملی دارند و افرادی که کد معاملاتی دارند نیز از طریق کارگزاری‌ها می‌توانند اقدام به خرید واحدهای صندوق پالایشی یکم کنند. همچنین سقف خرید این واحدها نیز 5 میلیون تومان اعلام شد و گفته شد که افرادی که قبلا واحدهای دارا یکم را به میزان 2 میلیون تومان خرید کرده اند، برای این واحدها می توانند تا سقف 3 میلیون تومان خرید انجام دهند. این صندوق در قالب ۴ شرکت از جمله پالایش نفت تهران، پالایش نفت اصفهان، پالایش نفت تبریز و پالایش نفت بندرعباس عرضه شده است.
ماجرای تشکیل و عرضه دارادوم اما به سادگی صندوق اول دولتی نبود. چند هفته پیش بود که در حالی که سازمان خصوصی سازی در اطلاعیه‌های قبلی خود زمان شروع پذیره‌نویسی دومین ETF دولتی را، دوم شهریور ماه سال جاری اعلام کرده بود. به ناگاه روز گذشته حسن علایی، معاون سازمان خصوصی سازی خبر عرضه دارا دوم در شهریور ماه را تکذیب کرد. سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد بلوک‌های ۱۵ درصدی سهام شرکت‌های پالایش نفت بندرعباس، تهران، اصفهان و نیز بلوک ۱۲.۳۱ درصدی شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران را واگذار می‌کند. علایی تاکید کرد: «نمی‌شود که همزمان سهام پالایشی هم به صورت بلوکی و هم به صورت صندوق ETF فروخته شود.» انتشار این خبر اما موجبات نوسان شدید در بورس را فراهم آورده است و سهامداران برای خرید یا فروش سهام‌شان بلاتکلیف ماندند. بازار سرمایه در روز این تکذیب، در حالی آغاز شد که شاخص کل سبزپوش بود و خود را آماده تثبیت در کانال دو میلیون و هشتاد هزار واحدی می کرد. با تکذیب خبر فوق یک‌باره شوکی به بازار سرمایه وارد شد و شاخص با اُفت مواجه شد و نقشه بازار لباس قرمز بر تن کرد. فشار عرضه‌ها بیشتر شد و بسیاری از سهامداران متضرر شدند. سرانجام اشکار شد که اختلاف نظر دو وزارت‌خانه نفت و اقتصاد، ریشه اصلی این اتفاقات بوده است. در نهایت پای وزیر به بخش زنده خبری شبکه خبر کشیده شد و از حل مشکلات پیش روی تاسیس صندوق دارا دوم خبر داد و گفت: «در اولین چهارشنبه شهریور و در هفته دولت نسبت به عرضه صندوق ETF پالایشی اقدام خواهد شد.»
راه پر پیچ و خم صندوق دوم
هفته گذشته و با گذشت نیمی از زمان عرضه دارادوم بود که دنیای اقتصاد گزارش داد که یک هفته از عرضه پالایش یکم گذشته است و این نماد تاکنون بازگشایی نشده است. برای سنجش ارزندگی صندوق «پالایشی یکم» باید قیمت سهام چهار شرکت موجود در پرتفوی آن را بررسی کرد. قیمت سهام شبندر، شپنا، شبریز، شتران یک روز قبل از عرضه به ترتیب برابر با ۴۰۲۸، ۳۵۰۴، ۴۳۱۶، ۳۴۷۵ تومان بوده است. با انتشار خبر عرضه صندوق پالایشی یکم این ۴ نماد رشد داشتند اما روند کلی بازار بر صعود این نماد‌ها چیره شده است. در حالی که سرمایه‌گذاران می‌توانند ۳۰۰ واحد از پالایشی یکم را با مبلغ ۱۰ هزار تومان خریداری کنند و پذیره‌نویسی آن همچنان ادامه دارد؛ قیمت نماد‌های این صندوق در حال کاهش است. روز گذشته تمامی این چهار نماد روندی منفی را تجربه کردند و قیمت شبندر به ۴۱۷۹، شپنا به ۳۴۶۱، شبریز به ۴۱۹۹ و شتران به ۳۳۷۲ تومان رسید. روند منفی قیمت سهام این صندوق روز به روز جذابیت این صندوق را کاهش می‌دهد.
به گزارش تجارت نیوز فعلا آن‌طور که معاون بازار بورس تهران اعلام کرده در نخستین روز پذیره نویسی ۵۷۰ میلیارد تومان از یونیت های این صندوق فروخته شده است. در این میان برخی فعالان بازار معتقدند این یک بازار برد-برد برای دولت و سهامداران است و استقبال خوبی از آن می‌شود. عده‌ای نیز تصمیم‌گیری برای استقبال از پالایش یکم را به هفته آینده موکول کرده‌اند تا از ثبات در بورس اطمینان حاصل کنند.
واقعیت آن است که ریزش بازار در هفته‌های اخیر، مهم‌ترین عامل برای در دست‌انداز افتادن عرضه صندوق دارادوم محسوب می‌شد. در همین حین بود که با اتمام مهلت درنظر گرفته شده برای شرکت در پذیره‌نویسی صندوق پالایشی یکم یا همان «دارادوم» در ۱۹ شهریورماه، سرپرست مدیریت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار از تمدید مهلت پذیره‌نویسی صندوق سرمایه‌گذاری پالایشی یکم خبر داد و اعلام کرد: «با توجه به درخواست ارائه شده مبنی بر تمدید دوره پذیره‌نویسی به منظور بهره‌مندی متقاضیانی که فرصت خرید واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق مذکور را نداشته‌اند، تمدید پذیره‌نویسی تا ساعت ۲۴ روز چهارشنبه ۲۶ شهریور امسال با رعایت سایر قوانین و مقررات از نظر این سازمان بلامانع است.» با این اعلام، حالا سرنوشت صندوق دوم دولتی به هفته سوم و پایانی رسیده است.
امیدهای هفته پایانی
هفته نهایی و سوم پذیره‌نویسی دارادوم در حالی آغاز می‌شود که حالا بازار سرمایه، ابتدای هفته را سبزپوش آغاز کرده است. بسیاری امیدوارند که رونق دوباره شاخص، به اقبال مردم برای خرید این صندوق منجر شود. به گفته رئیس سازمان بورس اوراق بهادار، برای تعیین میزان پذیره‌نویسی صندوق پالایشی یکم (دارا دوم)، باید آمار بورس و بانک‌ها جمع شود، اما طبق آخرین اطلاعات، این رقم از مرز ۳۵۰۰ میلیارد تومان گذشته است. این در حالی است که مبلغ کل پذیره‌نویسی «پالایش» با احتساب تخفیف ۲۰ درصدی، ۶۴ هزار و ۵۵۴ میلیارد تومان است و به عبارتی در زمان نخست تنها ۵ درصد از سهام دولتی پالایشگاه‌ها به فروش رفته است. این در حالی است که صندوق دارایکم با وجود استقبال کمتر از انتظار سرمایه‌گذاران شاهد فروش ۳۷ درصدی کل واحدهای خود بود.
به گزارش دنیای اقتصاد و طبق اعلام سازمان خصوصی‌سازی قیمت مبنای سهام پالایشی یکم، قیمت روز قبل از پذیره‌نویسی یعنی ۴ شهریورماه در نظر گرفته شد. این قیمت برای شپنا ۳۵۰۴ تومان، شبندر ۴۰۲۸ تومان، شتران ۳۴۷۵ تومان و شبریز ۴۳۱۶ تومان بود. یعنی با احتساب ۲۰ درصد تخفیف که برای سبد این صندوق در نظر گرفته می‌شود، در واقع هر سهم شپنا ۲۸۰۳، شبندر ۳۲۲۲، شتران ۲۷۸۰ و شبریز ۳۴۵۲ خریداری می‌شود. این در حالی است که در حال حاضر بر مبنای آخرین روز معاملاتی سهام مذکور یعنی ۱۲ شهریورماه، هر سهم شپنا ۳۴۶۱، شبندر ۴۱۸۶، شتران ۳۴۰۲ و شبریز ۴۳۳۰ تومان است. به عبارتی سهام مذکور از آغاز پذیره‌نویسی تاکنون با تغییر قیمت به ترتیب منفی ۲/ ۱ درصد، مثبت ۹/ ۳ درصد، منفی ۱/ ۲ درصد و مثبت ۳/ ۰ درصد همراه شده‌اند که تا تخفیف اعلام‌شده همچنان فاصله زیادی دارد و با توجه به پتانسیل‌های این شرکت‌ها از جذابیت قابل توجهی برخوردار است.
در همین راستا فاطمه روح‌الله امینی، کارشناس و فعال بازار سرمایه به ایمنا گفته: «دارا دوم یا صندوق پالایشی یکم، کلید آرامش این روزهای بازار بورس است و بی‌شک پس از پایان مهلت نام‌نویسی در آن بازار تا حدودی رونق از دست رفته خود را باز می‌یابد.» او با اشاره به وضعیت کنونی بازار سهام و رشد منفی شاخص بورس در هفته‌های اخیر، اظهار کرد: «قطعاً صندوق پالایشی یکم با حجم قابل توجهی از استقبال سهامداران روبرو خواهد شد و احتمال تمدید مهلت پذیره نویسی آن بسیار کم است.» امینی ادامه داد: «بی‌شک تعداد چشمگیری از سهامداران بازار سرمایه نسبت به خرید این سهام مهم اقدام خواهند کرد زیرا قیمت اعمالی پالایشی‌ها با توجه به کاهش قیمت آن‌ها و وجود بیست درصد تخفیف مناسب بوده و هیچ یک از سهامداران از این سود کلان راحت نخواهد گذشت.» این کارشناس و فعال بازار سرمایه خاطر نشان کرد: «پیش‌بینی می‌شود سهام دارا دوم در طول معاملات یک سال آینده بازار بیش از ۵۰ درصد بازدهی همراه داشته باشد و سهامداران نباید این فرصت طلایی را از دست بدهند.»
حالا چشم خریداران و فعالان بازار سرمایه این هفته، پیش از هر چیز به نوسان شاخص کل بورس هست تا با تثبیت و بهبود آن، تصمیم نهایی خود را در روزهای واپسین عرضه صندوق پالایشی یکم، اتخاذ کنند. باید دید آیا این صندوق می‌تواند در دقیقه نهایی، گلیم خود را آب بیرون بکشد یا خیر.
