عدم عرضه ورق دریافت کنندگان اسلب و سکوت معنادار وزارت صمت/ دلیل اصلی مقاومت خریداران اسلب به عرضه ورق در بورس چیست؟
معاملات اسلب از سال ۹۷ با تصمیم وزارت صمت از بورس کالا خارج و مجوز فروش این محصول خارج از بورس به تولیدکنندگان آن داده شد. سه شرکت فولاد مبارکه اصفهان، فولاد خوزستان و فولاد هرمزگان تنها شرکت‌های تولیدکننده اسلب هستند و شرکت‌های مصرف‌کننده این محصول فولادی نیز بسیار محدود است.
به گزارش نبض بانک ، سال ۹۷، معاملات اسلب از رینگ معاملاتی بورس کالا خارج شد. دلیل اصلی مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت برای خروج معاملات تختال از بورس کالا به دلیل محدود بودن تولیدکننده و عرضه‌کننده آن بود.
اما برخی از فعالان بازار فولاد معتقد هستند از زمانی که معاملات اسلب از بورس کالا خارج شد، باعث شد بازار ورق گرم فولاد نیز با چالش‌روبرو شود. می‌توان گفت خروج اسلب از بورس، رانتی عجیب وشیرین برای افرادی خاص که خریدار ورق خارج از بورس کالا بودند، ایجاد کرد.
با تصمیم خروج اسلب از بورس، نارضایتی خریداران ورق بیشتر شد و ادعا کردند که عرضه‌های این محصول فولادی به صورت قطره چکانی در بورس صورت می‌گیرد. این اعتراضات و التهابات بازار ورق و رانت ایجاده شده در بازار، در نهایت منجر به این شد که ستاد تنظیم بازار در مصوبه یکم مرداد ماه سال جاری دستور بازگشت اسلب به بورس کالا را صادر کند. عرضه اسلب در بورس کالا به منظور کنترل بهتر قیمت ورق‌های فولادی، یکی از راه‌حل‌هایی بوده که بارها از سوی فعالان بازار فولاد برای تعدیل قیمت‌ها مورد تاکید قرار گرفته بود.
مشکل اساسی بازار ورق چیست؟
بازار عرضه و تقاضای ورق‌های فولادی، طی دو سال اخیر، شاهد تشدید مشکلات درخصوص عدم عرضه ورق فولادی از سوی تمامی شرکت‌های تولیدکننده ورق بوده است. برخی افراد، مشکلات اساسی بازار ورق را عرضه ناکافی انواع ورق در بورس کالا، اصرار بر تداوم عرضه‌های مچینگ ورق و اصلاح نشدن نواقص فراوان آن، نظارت ناصحیح بر بازار خارج از بورس و ممانعت از فروش ورق در بازار آزاد و اتخاذ سیاست‌های غلط درخصوص صادرات آزاد برای برخی تولیدکنندگان بدون هیچ‌گونه قید و شرطی می‌دانند.
اما مشکل جای دیگری است. شرکت‌های تولید کننده ورق ازجمله فولاد اکسین، مجتمع فولاد گیلان و کاویان و گروه ملی صنعتی فولاد ایران نه تنها اقدام به عرضه محصول در بورس کالا نمی‌کنند بلکه در بازار آزاد نیز این محصول به صورت خُرد نمی‌فروشند و کمتر از هزار تن تقاضا را قبول نمی‌کنند. این درحالیست که شرکت های کوچک که به ورق نیاز دارند نهایتا ۲۰۰الی ۵۰۰ تن مصرف ماهانه دارند. این موضوع باعث شد تا پای واسطه‌ها به بازار ورق باز شود و محصولات این شرکت‌ها را به صورت عمده خرید کنند و تولیدکنندگان اصلی و کوچک نتوانند ورق مورد نیاز خود را تهیه کنند و مجبور به خرید از فولاد مبارکه در بورس کالا می‌شوند که باعث افزایش تقاضا برای ورق فولادمبارکه می‌شود. این درصورتی است که اگر نیاز شرکت‌های کوچک از طریق دیگر تولید کنندگان ورق تامین شود، فولادمبارکه محصول با ارزش تری تولید می‌کند. می توان گفت که اگر کارخانه های تولیدکننده ورق همانند فولادمبارکه محصول خود را به صورت خرد در بورس کالا عرضه کنند، رانت ایجاد شده در بازار ورق از بین می‌رود و قطعا هم قیمت‌ها متعادل می شود و التهاب بازار از بین می رود.
بازگشت اسلب به بورس کالا
۱۴ مرداد ماه اولین عرضه اسلب در بورس کالا پس از دوسال آن هم با حواشی زیاد به خاطر کشف قیمت که بسیار بالاتر از قیمت‌های جهانی بود، صورت گرفت. شرکت‌های فولاد اکسین خوزستان، مجتمع فولاد گیلان و کاویان، فولاد اصفهان، فولاد خرم آباد، نورد آریان فولاد، گروه ملی صنعتی فولاد ایران خریداران اصلی اسلب از بورس کالا هستند که بنابر مصوبه ستاد تنظیم بازار باید حداکثر یک ماه پس از تاریخ تحویل اسلب، ورق گرم خود را در بورس کالا عرضه کنند
از اولین روز عرضه تا پایان مهرماه سال جاری، بیش از۸۰۰ هزار تن اسلب در بورس کالا توسط سه شرکت فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و فولاد هرمزگان عرضه شده که بیش از ۴۸۰ هزار تن معامله شده است.
بنابراین گزارش، سررسید خریدهای ۱۴ مرداد تا ۱۱ شهریور، پایان مهرماه بوده است که شرکت‌ها موظف بوده‌اند ۱۶۳هزار تن ورق گرم خود را در بورس کالا عرضه کنند. همچنین سررسید خریدهای پایان شهریور، حدود ۲۰۰هزار تن بوده است که باید از سوی شرکت ها در بورس کالا عرضه می‌شده است اما بنا بر بررسی‌های اقتصادآنلاین، تا کنون هیچکدام از این شرکت‌ها عرضه‌ای در بورس کالا نداشته و شواهد نشان دهنده آن است که تمام این محصول فلزی در بازار آزاد فروخته شده و باعث ملتهب شدن بیشتر بازار ورق شده است. به عبارت دیگر می توان گفت ۴۸۰هزار تن اسلب تا پایان مهرماه معامله شده که با توجه به زمان تحویل اسلب به شرکت‌ها، باید تا پایان دی ماه ۴۸۰هزار تن ورق در بورس کالا عرضه کنند. با توجه به عدم عرضه تعهدهای سررسیده، بسیار بعید به نظر می‌رسد در زمان‌های دیگر نیز، ورق استحصالی از اسلب در بورس کالا عرضه شود.
همچنین بر اساس مصوبه مذکور، آن دسته از واحدهای نورد گرم که به دلیل مشکلات حقوقی (مانند فولاد گیلان و فولاد کاویان)، امکان عرضه مستقیم ورق گرم استحصالی از اسلب در بورس کالا را ندارند، اجازه ندارند ورق تولیدی را به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در خارج از بورس کالا عرضه کنند و باید تولید کننده بالا دستی (فولاد مبارکه) و یا با استفاده از دستگاه مباشر و یا هر روش دیگری که به تصویب کمیته فنی رصد و پایش برسد، نسبت به عرضه ورق گرم استحصالی در بورس کالا اقدام نماید که این مورد نیز انجام نشده است.
براساس تاکید ستاد تنظیم بازار، بورس کالای ایران و معاونت امور صنایع مکلف هستند تا عدم عرضه مقادیر تولید، مطابق کف عرضه تعیین شده اسلب و ورق گرم را به صورت مستمر در پایان هر هفته به دستگاه‌های نظارتی مسئول گزارش دهند.
براساس اطلاعاتی که به دست اقتصادآنلاین رسیده، بورس کالا عدم تعهد شرکت‌های تولیدکننده ورق را به وزارت صمت و نهادهای ناظر گزارش داده اما تا کنون هیچ برخوردی از سوی این وزارتخانه و نهادهای مسئول با شرکت‌هایی که از تعهد خود سر باز زده‌اند، نشده است.
با توجه به اینکه عرضه اسلب به منظور شفاف سازی معاملات ورق گرم و با هدف ایجاد توازن در قیمت گذاری آن به بورس کالا وارد شد تا التهابات بازار را برطرف کند، شاهد آن هستیم که با عدم عرضه ورق گرم از سوی شرکت‌های خریدار اسلب، روند این شفاف سازی تاکنون با مشکل روبرو شده است.
