به گزارش نبض بانک ، هادی مدقق مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فن آوری‌های نوین شرکت توانیر پیرامون ظرفیت‌های جدید مدیریت مصرف برق در تابستان ۱۴۰۰ از ظرفیت مدیریت مصرف در بخش خانگی و تجاری کوچک و همچنین ظرفیت توسعه برنامه‌های پاسخگویی بار در بخش مشترکان دیماندی و مصارف سنگین خبر داد که تحقق آن نیازمند توجه و حمایت از جایگاه مدیریت مصرف و بهره‌وری انرژی در صنعت برق است.

او افزود: باید مدیریت مصرف و بهره‌وری انرژی از مظلومیت خارج شود و علاوه بر تخصیص منابع، ساختارش را در بخش برق اعم از شرکت توانیر و شرکت‌های زیرمجموعه تقویت کنیم.

روند توسعه برنامه‌های مدیریت بار و مصرف انرژی

مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فن آوری‌های نوین شرکت توانیر با اشاره به سابقه برنامه‌های مدیریت مصرف در صنعت برق از سال ۱۳۸۰، علت اصلی خاموشی‌های سال ۸۷ را کمبود تولید نیروگاه‌های برقابی، عدم بهره‌گیری از ظرفیت بالای برنامه‌های مدیریت مصرف در بخش‌های کشاورزی، صنعت و تجاری و فقدان سیستم اندازه گیری هوشمند دانست.

او افزود: در نیمه دوم ۸۷ طرح فهام و استفاده از ظرفیت برنامه‌های پاسخگویی بار و مدیریت مصرف را پیشنهاد کردیم که با استقبال وزیر وقت نیرو همراه شد و تا سال ۹۵ زیرساخت‌ها اعم از دستورالعمل‌ها و سخت افزار‌های مورد نیاز شامل کنتور‌های هوشمند و پایش مشترکان، فراهم شد اقدامات انجام شده در سطح ملی و بین المللی مطرح و مورد تقدیر قرار گرفت که از جمله آن به دریافت جوایز بین المللی از مجمع جهانی انرژی می‌توان اشاره کرد.

مدقق با اشاره به خشکسالی سال ۹۷ و تکرار کمبود‌های بخش تولید، از آغاز نصب و توسعه استفاده از کنتور‌های هوشمند در این سال خبر داد که به شکل گیری برنامه‌های ۰۹۸ و ۰۹۹ انجامید و سال ۹۸ با حدود ۴ هزارمگاوات مدیریت مصرف، بدون خاموشی طی شد.

او با اشاره به پیش بینی ۶ هزار مگاوات برنامه‌های مدیریت مصرف برای تابستان ۹۹ از تحقق ۵۶۶۰ مگاوات از نیاز شبکه از این طریق خبر داد که ۱۲۰۰ مگاوات آن از محل تعرفه پیک بحرانی (CPP) برنامه‌ریزی شده بود که به دلیل عدم ابلاغ به موقع، محقق نشد و با این وجود تابستان ۹۹ نیز بدون اعمال خاموشی پشت سر گذاشته شد.

مدقق استفاده از ظرفیت شرکت‌های استارت آپی و تجمیع‌کنندگان برای کاهش هزار مگاوات از مصرف بخش‌های خانگی و تجاری کوچک در تابستان ۹۹ را از برنامه‌های جدید عنوان کرد که علی‌رغم زمان کمی که برای شکل گیری شرکت‌های استارت آپی و پیاده‌سازی ایده‌های نو در قالب تجمیع کننده‌ها بود ولی این طرح نتایج قابل توجه و امیدوار کننده‌ای داشت. همچنین استفاده از اینترنت اشیاء و فن آوری‌های نوین نیز امسال پیش بینی شد که به عنوان پایلوت در ۳ شرکت توزیع برق به اجرا درآمد.

ظرفیت‌های جدید برنامه‌های مدیریت مصرف در سال ۱۴۰۰

مدقق نیمی از بار مصرفی شبکه را به ۳۵ میلیون مشترک خانگی و تجاری کوچک مربوط دانست که تاکنون به ظرفیت این بخش از مصرف در برنامه‌های پیکسایی کمتر توجه شده است.

او ظرفیت بالقوه این بخش را معادل بخش مشترکان دیماندی دانست که در وضعیت فعلی بالغ بر ۵۵۰۰ مگاوات می‌باشد و تاکید کرد: در صورت بهره‌گیری از ظرفیت بخش خانگی و ظرفیت‌های جدید مشترکان دیماندی، سرجمع توان برنامه‌های مدیریت مصرف و پاسخگویی بار صنعت برق دربلند مدت میتواند به دو برابر میزان فعلی ارتقاء یابد. دستیابی به چنین ظرفیتی مستلزم تخصیص منابع و تقویت ساختار مدیریت مصرف و بهره وری انرژی در صنعت برق است.

او ظرفیت‌های جدید پاسخگویی بار در تابستان ۱۴۰۰ را علاوه بر بخش خانگی و تجاری کوچک، شامل ۱۰۰۰ مگاوات از طریق اعمال تعرفه پیک بحرانی، ۱۸۰۰ مگاوات از طریق توسعه برنامه‌های مدیریت مصرف بخش کشاورزی و ۳۰۰ مگاوات افزایش همکاری بخش اداری با برنامه‌های پاسخگویی بار برشمرد.

مدیریت مصرف در بخش خانگی و تجاری کوچک

مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فن آوری‌های نوین توانیر با اشاره به اختصاص ۵۰ درصد ظرفیت مصرف برق به بخش غیر مولد خانگی و تجاری‌های کوچک، امضای تفاهم نامه با بیش از ۳۵ میلیون مشترک در این بخش را غیر قابل انجام دانست و گفت: از جمله اقدامات که در این خصوص انجام شده، در سال ۹۸ تعرفه بر مبنای مدیریت مصرف ابلاغ شد و بر اساس آن مشترکان خانگی در مناطق عادی که ماهانه بیشتر از ۳۰۰ کیلوواتساعت در تابستان مصرف کنند مشمول ۱۶ درصد افزایش تعرفه می‌شوند و زیر این میزان مصرف علاوه بر عدم افزایش تعرفه، مشمول تخفیف قبض برق برای مشترکانی می‌شود که مصرف آن‌ها نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.

او همچنین استفاده از ظرفیت برق امید برای مدیریت مصرف برق بخش خانگی در تابستان ۱۴۰۰ را یکی از مهمترین برنامه‌های شرکت توانیر دانست که نیاز به برنامه ریزی جدی در این طرح وجود دارد.

مدقق افزود: برای آنکه بخش خانگی مانند مشترکان بزرگ دارای تفاهم‌نامه، رصد شوند و پرداخت پاداش و ایجاد مشوق‌ها به آن‌ها امکانپذیر شود، در سال ۹۸ بحث استفاده از شرکت‌های استارت آپی و تجمیع کننده آغاز و استفاده از ظرفیت‌های این بخش در مدیریت مصرف بخش خانگی امسال به اجرا درآمد.

او افزود: این شرکت‌ها در قالب تفاهم نامه اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف در یک منطقه جغرافیایی و یا محدوده شهری را که قابلیت اندازه گیری میزان مصرف و پیش بینی مصرف روز بعد آن وجود دارد را به عهده می‌گیرند و معادل کاهش مصرفی که نسبت به پیش‌بینی حاصل می‌کنند به آن‌ها پرداخت می‌شود.

مدقق گفت: امسال ۱۴ شرکت تجمیع کننده برای فعالیت در این عرصه با تعدادی از شرکت‌های توزیع قرارداد بستند و حدود ۵۰۰ مگاوات مدیریت بار ابراز شد که درمرحله محاسبه و پرداخت قرار دارد و در صورتی که زمینه لازم به لحاظ دستورالعمل‌ها و تجهیز، تقویت و ظرفیت سازی کسب و کار‌های استارت آپی فراهم شود، این بخش می‌تواند معادل ظرفیت مشترکان بزرگ و دیماندی در پیک تابستان چاره ساز باشد.

شرکت‌های مدیریت انرژی هوشمند ایجاد می‌شود

مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فن آوری‌های نوین توانیر بزرگترین اقدام این دفتر در حوزه مشترکان خانگی و تجاری کوچک در سال ۱۴۰۰ را به ایجاد شرکت‌های مدیریت انرژی هوشمند (Smart ESCO) مربوط دانست. شرکت‌های مدیریت مصرف انرژی (ESCO) که سالهاست در کشور‌های پیشرفته در زمینه سرمایه گذاری در پروژه‌های مدیریت مصرف انرژی در بخش صنایع و ساختمان‌های بزرگ فعالیت می‌کنند، طی قراردادی در منافع حاصل از صرفه‌جویی این پروژه‌ها سهیم می‌شوند. به رغم سابقه زیاد این کسب وکار در کشور‌های پیشرفته، به دلیل ناچیز بودن نرخ انرژی برق در کشورمان تاکنون شکل نگرفته است.

مدقق ایجاد شرکت‌های مدیریت انرژی هوشمند را یکی از کسب وکار‌های نوین در این حوزه برشمرد که با توسعه تحول دیجیتال و هوشمند سازی در بخش مشترکان، زمینه شکل گیری و فعالیت این شرکت‌ها ایجاد شده است. یکی از نمونه‌های موفق این شرکت‌ها، شرکتی است که یکی از اپراتور‌های تلفن همراه در سوییس راه اندازی کرده که با پردازش اطلاعات مصرف برق مشترکان شرکت برق، وضعیت مصرف برق را به مشترکان اعلام می‌کند و در صورت تمایل به آن‌ها مشاوره می‌دهد.

او این کسب و کار را بر پایه هوش مصنوعی و از طریق سیستم بدون دخالت نیروی انسانی عنوان کرد و صنعت برق با توجه به دراختیار داشتن زیرساخت‌های خدمات غیرحضوری و ارتباط دوسویه با مشترکان، درنظر دارد این ظرفیت را سال‌های آینده راه اندازی کند.

این مقام مسئول با اشاره به اجرای قبض سبز و در اختیار داشتن شماره همراه ۳۷ میلیون مشترک برق افزود: باتوجه به برنامه این دفتر برای توسعه خدمات غیرحضوری، قرار است بخشی از پروژه مدیریت مصرف هوشمند از طریق نرم افزار کاربردی (اپلیکیشن) خدمات غیر حضوری برق که پرداخت قبض و خدمات فروش و پس از فروش را شامل می‌شود انجام شود.

مدقق ادامه داد: نرم افزار کاربردی به پشتوانه دانشی است که متخصصان حوزه‌های بهره وری انرژی و حوزه‌های اجتماعی باید در خصوص آن نظر بدهند و ما نیز ضمن بهره مندی از زیرساخت‌های لازم، با توجه به دراختیار داشتن اطلاعات مصرف برق مشترکان، سیستمی نیاز داریم که این اطلاعات را به منظور داده کاوی و ایجاد ارزش افزوده در حوزه مدیریت مصرف در اختیار شرکت‌های توانمند و علاقمند در این حوزه قرار دهیم.

او تشکیل شرکت‌های مدیریت انرژی هوشمند و تنوع بخشی به به ایده‌ها در این زمینه را حایز اهمیت دانست و از فراهم بودن دستورالعمل‌ها و مقررات مربوط به شرکت‌های تجمیع کننده و زیر ساخت اطلاعات مشترکان در این خصوص خبر داد و گفت: زیر ساخت این کار برای برقراری ارتباط توانیر یا شرکت‌های بیرونی با مشترکان به طور کامل فراهم است و معتقدم ظرفیت زیاد صرفه جویی را دارد که باید با فکر و هوشمندی روی آن کار کنیم.

او تاکید کرد:امسال ۹.۷ درصد از پیک شبکه را از طریق برنامه‌های پاسخگویی بار مدیریت کردیم که متوسط جهانی آن بین ۴ تا ۸ درصد است و با این وجود هنوز ظرفیت‌های گسترده‌ای در بحث پاسخگویی بار وجود دارد. برای بهره گیری از این ظرفیت‌ها لازم است مدیریت مصرف برق و بهره وری انرژی را از مظلومیت در بیاید و منابع لازم به آن تخصیص یابد و ساختارش آن در توانیر و شرکت‌های زیرمجموعه و بخش خصوصی تقویت گردد.

اجرای تعرفه پیک بحرانی برای مشترکان دیماندی غیرهمکار

مدقق ابراز امیدواری کرد سال آینده و با اخذ مصوبه دولت در خصوص تعرفه پیک بحرانی (CPP)، سازوکار اجرایی این تعرفه به ظرفیت ۱۰۰۰ مگاوات برای مشترکان دیماندی شرکت‌های برق منطقه‌ای و توزیع برق که با برنامه‌های مدیریت بار همکاری نمی‌کنند، محقق شود.

او تصریح کرد: امسال حدود ۲۸۰ هزار مشترک دیماندی با برنامه‌های مدیریت بار همکاری داشتند و در همین حدود هم مشترکان دیماندی وجود دارند که با توجه به اختیاری بودن همکاری با برنامه مدیریت بار، از امضای تفاهم نامه خودداری می‌کنند و تعرفه پیک بحرانی می‌تواند اقبال این دسته از مشترکان را به همکاری در ساعات پیک و دریافت پاداش همکاری، افزایش دهد.

۱۸۰۰ مگاوات ظرفیت آزاد مدیریت مصرف در بخش کشاورزی

مدقق بیش از ۳۰ درصد ظرفیت محقق شده مدیریت مصرف برق در امسال را مربوط به بخش کشاورزی ذکر کرد که حداقل ۱۸۰۰ مگاوات کاهش مصرف طی ساعات پیک را با همکاری ۱۷۶ هزار مشترک، محقق ساخت و به همین میزان نیز ظرفیت استفاده نشده در این بخش وجود دارد.

او استان فارس را با حدود ۵۰۰ مگاوات مدیریت بار کشاورزی از پیشتازان این بخش برشمرد و این ظرفیت را قابل توسعه به سایر استان‌ها از جمله کرمان و خراسان رضوی دانست که با تجهیز مشترکان کشاورزی سایر استان‌ها به کنتور‌های هوشمند و ادوات کنترلی، حداقل ۱۸۰۰ مگاوات ظرفیت جدید را برای تابستان ۱۴۰۰ امکانپذیر می‌سازد.

مدقق با اشاره به اینکه ۹۰ درصد مدیریت بار به کمک بخش‌های صنعتی و کشاورزی انجام می‌شود، ۱۰ درصد باقی مانده را به ادارات، تجاری‌ها، مولد‌های خود تامین و غیره مربوط دانست و افزود: در بخش اداری بحث تغییر ساعات اداری و مشترکان همکار را داریم و ۳۷ هزار مشترک اداری و ایستگاه‌های CNG با ما همکاری می‌کنند که قابل افزایش است و هنوز انگیزه کافی و ساختار لازم به ویژه در ادارات دولتی برای مدیریت بار و کاهش هزینه‌ها وجود ندارد و لازم است در هر اداره دولتی حداقل یک مدیر انرژی وجود داشته باشد.

مدقق ظرفیت مدیریت مصرف در بخش اداری را ۵۰۰ مگاوات عنوان کرد که به همین میزان نیز امکان افزایش ظرفیت در این بخش وجود دارد و امسال ۲۸ هزار و ۸۰۰ مشترک بزرگ تجاری با برنامه‌های مدیریت مصرف همکاری داشتند و ظرفیت این بخش تقریبا معادل بخش اداری است.

قرائت مکانیزه کنتور‌های مکانیکی و دیجیتال تا ۲ ماه آینده

مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فن آوری‌های نوین توانیر با اشاره به ابلاغ نصب کنتور هوشمند برای تمامی مشترکان جدید خانگی، تعداد کنتور‌های مکانیکی فعال در شبکه را حدود ۱۶ میلیون دستگاه ذکر کرد که تعویض این کنتور‌ها اولویت نخست صنعت برق برای برنامه‌های مدیریت مصرف، کاهش تلفات و کاهش هزینه‌ها محسوب می‌شود و با این وجود منابع لازم آن تامین نشده است.

او گفت: به نظر می‌رسد تا ۱۰ سال آینده نیز کنتور‌های غیر هوشمند در شبکه فعال باشد، بنابراین یکی از پروژه‌های امسال ما مکانیزه شدن قرائت کنتور‌های مکانیکی و دیجیتال است که به طور کامل تا ۲ ماه آینده اجرا می‌شود و از این پس تمامی دیتای مشترکان را به طور مکانیزه و با اطمینان صد درصدی از طریق پزدازش تصویری دراختیار خواهیم داشت.

مدقق با اشاره به قرائت دیتای ولتاژ ازسوی ماموران قرائت گفت: این طرح از ابتدای امسال عملیاتی شده و در مباحثی، چون بهره برداری، اصلاح شبکه و کاهش تلفات مورد استفاده قرار می‌گیرد و کل دیتای ولتاژ مشترکان دارای کنتور دیجیتال در طرح چاوش قابل دسترسی است و همین اقدام نیز برای پرباری شبکه و دستیابی به رفتار بار مشترکان قابل انجام است.

او افزود: در حال حاضر هوشمندی حداقلی برای مشترکان فاقد کنتور‌های هوشمند با حداقل هزینه ایجاد شده و با بهره گیری از نرم افزار پایش کنتور‌ها، سیستم جامع اطلاعات مشترکان و طرح چاوش، حجم بالایی ازاطلاعات مشترکان را در اختیار داریم که در مرکز پایش صنعت برق تحلیل و در برنامه ریزی‌های کوتاه مدت و بلند مدت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مدقق با ابراز امیدواری نسبت به پیوستن ظرفیت بخش خانگی و تجاری‌های کوچک به برنامه پاسخگویی بار توانیر و افزایش ظرفیت‌های مدیریت مصرف تابستان گذشته، توجه ویژه به بخش مدیریت مصرف و بهره وری را حایز اهمیت دانست.