خبرگزاری فارس؛ ایالات‌متحده آمریکا، در راستای اعمال قدرت خود در محیط بین‌المللی از تکنیک‌های متفاوتی بهره می‌برد. عملکرد یک‌صد سال گذشته این کشور نشان می‌دهد که روش‌های اعمال قدرت در محیط بین‌المللی هرچه بیشتر به سمت قدرت نرم میل پیدا می‌کند. در این میان شرکت‌های توسعه‌ای و بخش خصوصی این کشور نیز به‌طور هماهنگ در این راستا به دنبال افزایش نفوذ و تأثیرگذاری ایالات‌متحده در محیط بین‌المللی هستند. نهاد‌هایی مانند شرکت چالش هزاره (MCC)، آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده (USAID) ، شرکت تأمین مالی توسعه ای (DFC) و شرکت سرمایه گذاری خصوصی در خارج از کشور (OPIC) با سرمایه‌گذاری در کشورهای مختلف و با روش‌های متفاوت هرکدام به نحوی در دیپلماسی نرم ایالات‌متحده نقش بازی می‌کنند. در این میان، شرکت چالش هزاره بر مبنای توسعه قدرت نرم آمریکا با تغییر ارزش‌های حاکم بر جامعه هدف، زمینه سرمایه گذاری بخش خصوصی ایالات‌متحده در سود پروژه‌های عمرانی کشورهای درحال‌توسعه را فراهم می آورد.

*تاریخچه شرکت چالش هزاره

شرکت چالش هزاره یک ‌نهاد ارائه کمک‌های خارجی ایالات ‌متحده است که با تصویب قانونی در کنگره و با بودجه اعلامی 5 میلیارد دلاری تأسیس شد. این شرکت یک‌نهاد مستقل در ایالات‌متحده است؛ که با عنوان ارائه کمک‌های دارای محدودیت زمانی، برای رشد اقتصادی، کاهش فقر و تقویت نهادها در پیشبرد مبارزه با فقر جهانی کمک می‌کند. این کمک‌ها نه‌تنها از ثبات و رونق در کشورهای همکار پشتیبانی می‌کند بلکه منافع آمریکا را نیز تقویت می‌نماید.

باوجود درخواست بودجه 5 میلیارد دلاری در سال 2004 از سوی جورج بوش برای شرکت چالش هزاره هیچ‌وقت بودجه مصوب ای شرکت از مرز 3 میلیارد دلار فراتر نرفت و درنهایت بودجه تخصیص‌یافته توسط دولت نیز هیچ‌وقت از 1.8 میلیارد دلار تجاوز نکرد . این موضوع ساختار شرکت چالش هزاره را به‌گونه‌ای تغییر داد تا بتواند با استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری کشورهای هدف با ارائه نرخ بازده حداقل 10 درصد دلاری، سرمایه‌های بخش خصوصی را نیز در سبد حمایتی خود قرار دهد. درواقع، ویژگی شاخص شرکت چالش هزاره آن است که شرایط انتخاب پروژه‌ها و اجرای آن‌ها را به نحوی راهبری می‌نماید که زمینه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ایالات‌متحده آمریکا و نیز سرمایه‌گذاران محلی را در پروژه‌ها فراهم آورد.

اعضای هیئت‌مدیره این شرکت با دستور رئیس‌جمهور و موافقت سنای آمریکا تعیین می‌شوند. وزیر امور خارجه، وزیر خزانه‌داری، مذاکره‌کننده ارشد ایالات‌متحده آمریکا در سازمان‌های تجاری و مدیر آژانس‌ توسعه بین‌المللی ایالات‌متحده آمریکا اعضای حقوقی و چهارتن از مدیران بخش خصوصی اعضای حقیقی هیئت‌مدیره هستند. هیئت‌مدیره تنها مرجع رسمی است که می‌تواند درباره پروژه ها و انتخاب کشورهای هدف اظهارنظر کند. به‌طورمعمول هیئت‌مدیره طی یک سال 4 بار جلسه دارد که مشروح گزارش‌ها آن در سایت رسمی شرکت چالش هزاره قابل‌دسترسی است.

*ترویج سبک زندگی آمریکایی با سرمایه‌گذاری

شرکت چالش هزاره برای انتخاب کشورهای همکار خود و تصویب طرح‌ها برمبنای شاخص های مربوط به 14 سازمان آمریکایی و بین‌المللی به ارزیابی کشورهای متقاضی می‌پردازد. امتیازات در این شاخص‌ها در سه موضوع اقتصادی (آزادی اقتصادی)، اجتماعی (هزینه کردن حاکمیت کشور هدف برای مردم) و سیاسی (حکمرانی عادلانه) با شاخص‌های جامعه مطلوب از دیدگاه دولت آمریکا موردبررسی قرار می‌گیرد. هیئت‌مدیره شرکت چالش هزاره عملکرد یک کشور را در 21 شاخص به‌صورت مستقل و شفاف بررسی می‌کند و کشورهای هدف سرمایه­گذاری را بر اساس این معیارها انتخاب می‌نماید. البته برای انتخاب کشورها علاوه بر شاخص‌های مذکور، ملاحظات سیاسی با عنوان ملاحظات تکمیلی نیز در نظر گرفته می‌شود.

بعدازآنکه این معیارها مشخص شدند، هر کشور متقاضی دارای کارت امتیاز مشخصی می‌شود. کشوری که بیش از 50 درصد از میانه‌ی امتیاز کشورهای متقاضی دیگر را به دست بیاورد، شرکت چالش هزاره برای سرمایه‌گذاری آنرا انتخاب می کند. این موضوع شکل نوینی از تغییر را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها ایجاد می‌کند. این کشورها تلاش می‌کنند برای به دست آوردن رضایت مسئولان شرکت چالش هزاره هر چه بیشتر خود را با معیارهای جامعه مطلوب آمریکا هماهنگ کنند. شرکت نیز با تشکیل قبل از سرمایه گذاری با تشکیل یک شرکت مشترک با کشور هدف و به دست آوردن اطلاعات اقتصادی آن عملاً کشورهای هدف را به حیاط‌خلوت ایالات‌متحده بدل می‌کند. این وابستگی علاوه بر تضعیف فرهنگ بومی، افزایش نفوذ شرکت‌های خصوصی آمریکایی و وابستگی هرچه بیشتر اقتصادی کشورهای هدف به اقتصاد ایالات‌متحده، موجب تضعیف تاب‌آوری اقتصادی این کشور در شرایط بحرانی می‌شود. سبک کاری، اهداف و پیامدهای همکاری کشورهای هدف با شرکت چالش هزاره، بسیار شبیه سبک کاری گروه ویژه اقدام مالی (FATF) است. شاخص گذاری، شفافیت اقتصادی برای سازمان های بین المللی و تبدیل اقتصاد کشورها به اقتصادی وابسته و ضربه پذیر روشی است که نهادهای ایالات متحده و نهادهای بین المللی زیر نظرآمریکا به دنبال آن هستند.

یادداشتی از عماد اصلانی مناره بازاری دکترای روابط بین‌الملل