توسعه سیستم بانکی و عملکرد آن با حذف نرخ بهره و افزایش تکنولوژی و نیروی خارجی
گفتگو با رضا یاریفرد، عضو هیات مدیره بانک شهر(بخش سوم)
نرخ بهره بر اساس قوانین بانکداری اسلامی در ایران در بانک ها قابل قبول نمی باشد، به صورتی که اگر نرخ بهره از بازارها بالاتر از نرخی بهره طبیعی باشد، که توسط بانک مرکزی اعلام می گردد، تخلف محسوب می گردد. طی گفتگویی با رضا یاریفرد، محقق حوزه ریسک، راهکارهای توسعه سیستم بانکی و عملکرد آن به شرط اینکه مغایرتی با اصول بانکداری اسلامی نداشته باشد، در وضعیت اقتصادی کنونی بررسی می کنیم.
* توسعه سیستم بانکی با افزایش نرخ بهره بانکی
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، محقق حوزه ریسک در زمینه ایجاد تعادل بین بازارها و کاهش ریسک های بانکی با نرخ بهره بانکی اظهار داشت که با اینکه افزایش نرخ بهره در بازارها می تواند تعادل ایجاد کند اما اگر نرخ سود تسهیلاتتان بالاتر از نرخی که بانک مرکزی اعلام کرده باشد، تخلف کردهاید و نرخ سود سپرده را هم بالاتر از آن در نظر بگیرید باز هم مرتکب تخلف شدهاید؛ چون نرخ بهره از دستورات تبعیت میکند و انواع مدلهای بازرسی و موارد دیگر دارد.
بنابراین نرخ بهره هیچ وقت با این بازارها به تعادل نرسیده است مگر در زمانهایی که اقتصاد در شرایط عادی قرار داشته باشد. یک زمانی نرخ ارز شناور داشتیم و الان تثبیتشده شناور داریم؛ ولی همان سالها نیز نرخ سپرده تا حدودی تثبیت شده بود. ما فاصله بهره منفی متعادلی داشتیم؛ ولی الان فاصله بهره منفی بسیار زیاد است.
* نقش انتقال دانش و تکنولوژی در تصحیح فرآیندهای سیستم بانکی
در زمینه نقش انتقال دانش و تکنولوژی در تصحیح فرآیندهای سیستم بانکی، از نظر یاریفرد سیستم بانکی ایران در قرن گذشته از تعامل با سیستم بانکی دنیا جا ماند؛ مثلاً در کشور هند دو نفر از مدیران یک بانک آلمانی، یک نفر انگلیسی و یک نفر سوئیسی هستند و ۴۰ نفر هم کارمند هندی دارد. کارمندان از کشورهای مختلف هستند و مشاوران از آلمان و سوئیس و فرانسه مشاوره میدهند و فرآیندها را تصحیح میکنند؛ اما سالهاست در ایران از این تکنولوژی بیبهره هستیم.
وقتی درباره یک شرکت تولیدی صحبت میکنید، فارغ از بحثهای مدیریتیاش، مسئله اساسی ماشینآلات است که چقدر با تکنولوژی روز مطابقت دارند؛ چون ماشینآلات بهروز کالای با کیفیت بالاتر و با بهای تمامشده پایینتر تولید میکنند. در واقع انتقال تکنولوژی در صنعت مشخص است.
در بانکداری با خدماتی که طی فرآیندهایی به مردم و کمپانیها ارائه میشوند سر و کار داریم. سالهاست این فرایندها در دنیا تغییر کردهاند و به دلیل عدم تعامل ما با دنیا این فرایندها را تغییر ندادهایم. گرانیگاه جایی است که تکیهگاه بانکداری محسوب میشود. تکیهگاه بانکداری در همه کره زمین منهای بعضی از بخشها شعبه است؛ اما شعبه در بانکداری ایران با شعبه در بانکداریهای دنیا کاملاً متفاوت است؛ مثلاً یک شعبه فقط برای مشتریان بزرگ است و یک شعبه فقط برای مشتریان خرد است؛ اما یک شعبه در ایران همه کارها را با هم انجام میدهد؛ البته قوانین و مقررات ما هم به شدت عقب افتاده است.
یاریفرد ادامه داد بانک های ما در ظاهر به دلیل عدم حمایت قوانین و مقررات کارهایی انجام دادهاند؛ ولی در باطن و اصل نقاط ثقل و اساسی را از یکدیگر تفکیک نکردهایم؛ بنابراین گرانیگاه بانکهای ایران شعبه است؛ ولی شعبه همچنان با ریسک تفکیک مشتریان مواجه است تا زمانی که ریسک تفکیک مشتریان تغییر نکند، نمیتوان گفت؛ شعبههای توسعهیافته در بانکداری ایران داریم.
* رشد یکپارچه سیستم بانکداری اسلامی با اقتصاد ضعیف
محقق حوزه ریسک بیان کرد که اگر بانکداری را با صنعت خودرو یا نساجی یا کفش و چرم و چوب یا هر صنعت دیگری مقایسه کنیم باید بگوییم؛ همچنان با وجود تمام نامهربانیهایی که با سیستم بانکی ایران شده است، سیستم بانکی ایران به شدت از سیستم خودروسازی و نساجی و گردشگری و ساخت و ساز و غیره جلوتر است؛ یعنی صنعتی نداریم که توانسته باشد با وجود این همه ناملایمتی به این حد از پیشرفت برسد.
طی چهل سال گذشته یک دلار از درآمدهای نفتی را به افزایش سرمایه بانکها اختصاص ندادهایم؛ ولی بانکها به دلیل با ریشه بودن در اقتصاد ایران و همت بالای بانکداران با تمام ناملایمت همچنان سیستم مناسبی هستند. یاریفرد ادامه داد صاحب چندین بانک خوب هستیم. تمام بیکفایتیهای اقتصاد ایران در آسمان بانکها ترکیده است و بانکها میزبان عدم کارایی بخشهای دیگر در اقتصاد ایران هستند؛ ولی همچنان سرپا هستند با ورودمان به قرن جدید، بانکها با مشکلات زیادی مواجه میشوند؛ ولی به نظر میرسد چند بانک خوب داریم که در قرن جدید هم به درستی ریسکهای خود را مدیریت میکنند و ورود مناسب به قرن جدید خواهند داشت و بهتر و موفقتر از بسیاری صنایع دیگر خواهند بود. امیدوارم خدا به همه ما کمک کند تا بتوانیم بانکداری کشور را به درستی به سمت بانکداری آینده پیش ببریم.
* پیش نیاز ورود بانکداری دیجیتال در سیستم بانکداری اسلامی
محقق حوزه ریسک با تاکید بر اهمیت بسیار حیاتی بانکداری دیجیتال در عصر حاضر، اظهار داشت که بخشی از گرانیگاه را باید بانکداری دیجیتال بر عهده بگیرد. بانکها در این زمینه همت زیادی کردهاند. باز هم ظلمهای بسیار زیادی از بخشهای مختلف به بانکها شده است.
بانک در حوزه بانکداری دیجیتال همه هزینههایش را انجام میدهد و در حوزه بانکداری الکترونیک همه هزینههایش و سرمایهگذاریها را انجام میدهد؛ ولی باید هزینه را پرداخت کند؛ یعنی کسی که خدمت را میگیرد به دلیل حمایتهای ناصواب و ناصحیح و سیستم اقتصادی ناکارآمد هزینه را پرداخت نمیکند؛ وقتی سیستم اقتصادی ناکارآمد باشد، مجبور است در بخشهایی هزینههایی که بر جامعه تحمیل کرده است، جبران کند و بخش زیادی از این جبرانها را از جیب سیستم بانکی میدهد. هزینههای سرمایهگذاری زیرساختهای الکترونیک را انجام میدهم تا منافع کسب کنم؛ وقتی خدمات بانکداری ارائه میدهم به جای دریافت کارمزد، کارمزد میپردازم و این خندهدار است و این امر یک دلیل بیشتر ندارد و آن ناکارآمدی در مدیریت اقتصاد است. به هر حال بانکها با تمام این شرایط به نظر میرسد همچنان سرپا هستند و امیدوارم خداوند به همه بانکدارها کمک کند.
سخن پایانی
با توجه به سیاست سرمایه داری در اقتصاد کلان، افزایش نرخ بهره یکی از راهکارهای ایجاد تعادل در بازارها در وضعیت اقتصادی کنونی می باشد ولی نرخ بهره سرمایه گذاری از نظر قوانین نظام بانکداری اسلامی مورد قبول نیست. زمانی که نمی توان اصول و قوانین را با روند جهانی تغییر داد، انتقال تکنولوژی و نیروی کار یکی از روش های توسعه زیرساخت های بانکداری و افزایش عملکرد آنها می باشد. در سیستم بانکی ایران، اگر چه امکان انتقال نیروی کار خارجی بین کشورها وجود ندارد، ولی با تفکیک وظایف شعب می توان مسیر پیشروی و توسعه سیستم بانکداری دیجیتال را برای بانک های اسلامی نیز هموار کرد.
منبع: ماهنامه بانکداری آینده